فیلم «کفرناحوم» فیلمی رئالیسم اجتماعی و درام است از کشور لبنان به کارگردانی بانو «نادین لبکی» محصول سال 2018 که نامزد بهرین فیلم خارجی زبان اسکار، گلدان گلوب و بفتا شد و پس از تشویق ممتد 15 دقیقهای در جشنوارهی فیلم کن، جایزهی این جشنوارهی معتبر را از آن خود کرد. تا پیش از فیلم «کفرناحوم» هیچ زنی از دنیای عرب نامزد اسکار نشده بود و این رویداد هنری مهم دنیای عرب، نادین لبکی را پرچمدار سینمای نوین لبنان قرار داده است. زندگی پر از حسرت و مملو از مشکلات زاغهنشینان در تمام دنیا موضوعیاست که ذهن جهانیان را به خود مشغول میکند. نادین لبکی سعی کرده است با فیلمی رئال و اجتماعی بخشی از زندگی این قشر را بازگو کند. «کفرناحوم» شهری باستانی در اسرائیل است و زاغهای در اطراف بیروت که فیلم سرگذشت واقعی زاغهنشینان بیروت را به تصویر میکشد. فیلم به شکلی واقعگرا و مستندگونه و با استفاده از فلاشبک، داستان «زین» کودک 12 سالهای را روایت میکند که در بیغولههای بیروت زندگی میکند. زینالرفیعا، در عالم واقع نیز بزرگ شدهی زاغهنشینی است و کارگردان اکثر بازیگران اصلی را از آسیبدیدگان زاغهنشینی انتخاب کرده است. زین، با چهرهای مصمم و نگاهی با نفوذ و بالغانه نقش بسزایی در موفقیت فیلم دارد. زین در اوج کودکی به اجبار زمانه بزرگ شده است و کودکیاش در التهاب مشکلات بزرگی گذشته و از او «زین» غمگینی ساختهاست. وی که در دادگاه به جرم چاقو زدن به شخصی به 5 سال حبس میشود، در همان دادگاه از پدر و مادرش شکایت میکند که چرا من را به دنیا آوردهاند؟ فیلم «کفرناحوم» حول و حوش شکایت زین با نقشآفرینی ستایش برانگیزش میگذرد. شکایت از زاده شدن و غصهی خواهران و برادران بیشمارش که سایهی فقر مالی، اجتماعی و فرهنگی سراسر زندگیشان را فراگرفته است. رفتارهای بد و نامناسب پدر ومادر زین نسبت به او و دیگر خواهر و برادرانش، غصهی کودکی که مادر باردارش برای دوازدهمین بار قرار است باز هم کودکی را به دنیای سخت و غمگینشان دعوت کند، گوشهای از اضطرابهای نهانی زین است. زین چون دیگر کودکان زاغهنشین مدام در معرض مواد مخدر، خشونت و بسیاری آسیبهای اجتماعی قرار داشتهاست. قهرمان فیلم، زین، شاهد ازدواج اجباری خواهر 11 سالهاش با مردی 30 ساله است که در واقع پدر و مادرش برای بدست آوردن پول او را به مردی فروختهاند و زمانی که خواهر زین به دلیل سقط جنین میمیرد زین با فریاد از خانه بیرون میدود و میرود بدنبال سرنوشتی نامعلوم تا زندگی خود را در شهری بزرگ ادامه دهد. زین بعد از فرار از خانه به مهاجر غیرقانونی از اتیوپی به نام «راحیل» برخورد میکند که پسر زیبای کوچکی به نام «یونس» دارد. راحیل به ناگهان ناپدید میشود و به ناچار وظیفهی نگهداری یونس به دوش زین میافتد که در این راستا نیز مشکلات تاسفبار زیادی گریبانگیر زین میشود. فیلم کفر ناحوم به روشنی زندگی کودکان آسیبدیده، کودکانی که در لبنان و سراسر دنیا و بخصوص در جهان سوم بیشمارند، مشکلات مهاجران غیرقانونی، سواستفاده از کودکان، عدم رعایت حقوق کودکان، نژادپرستی و... را نشان میدهد. اینکه کودکی در دادگاه شکایت از بدنیا آمدنش بکند، آرزوی تمام کودکانی است که در چنین شرایطی زندگی میکنند و کارگردان بعد از تحقیق و گفتگوی بسیار زیاد با زاغهنشینان، چنین فیلمی ساخته است تا در زندگی خود کودکان خیابانی را که بخشی از وجدان ما هستند، ببینیم. در مصاحبهای، نادین لبکی در جواب این سوال که: دوست دارید تماشاگران بعد از دیدن فیلم چه تأثیری از آن بگیرند؟ پاسخ دادهاست: امیدوارم بتواند مطالباتی را در این رابطه مطرح کند و نوعی آگاهی و بینشی عمیق بوجود بیاورد. من فقط فیلم نساختم که مردم را متوجه وجود یک مشکل کنم زیرا همه از وجود این مشکلات آگاهند. هدفم تغییر برداشت و نگرشهاست. در لبنان فقط با تغییر دیدگاه مردم است که میتوان به ایجاد تغییردر قوانین امید داشت. بعد از دیدن فیلم شاید نقدهایی تکنیکی بر آن وارد باشد. اما پیام جهانی فیلم کفرناحوم و درخواست از جهانیان که «در صورت غوطهور بودن در فقر فرهنگی و اجتماعی به فرزندآوری و ارضا غریزهی بقا ادامه ندهند تا «زین»های غمگین را در دنیا پرورش ندهند که از زنده بودن خود غمگین و از آوردنشان به دنیا به پدر و مادرشان و جهانیان شکایت کنند»، پیامی قابل تامل است. |