تاملی در ازدواج دختران قبل از سن بلوغ و آثار و پیامدهای مرتبط با آن 

حمایت از دختران برای جلوگیری از استثمار در ازدواج از موضوعات مهم در بحث‌های حقوق بشر است. ازدواج یکی از حساس‌ترین وقایع زندگی انسان و از مهم‌ترین نمادهای حقوقی و همزیستی در جوامع بشری است. اهمیت نکاح در درجه‌ی اول به رابطه فی‌مابین کل اجتماع با مهمترین جزء این کل یعنی خانواده مربوط می‌‎شود. اگر جامعه را به مثابه جسم آدمی در نظر بگیریم، خانواده‌ها سلول‌های این جسم محسوب می‎شوند و زمانی جامعه می‌تواند سالم باشد و به خوبی عمل کند که این سلول‌ها در سلامت باشند. کوچکترین خللی در این نهاد موجب بروز مشکلات عدیده در سطح جامعه خواهد بود. 

لزوم آمادگی و بلوغ جسمانی و رشد قوای عقلانی افراد برای زندگی مشترک لازم است. کارشناسان معتقدند ازدواج دختر و پسر در دوران کودکی یا نوجوانی پیامدهای منفی و آسیب‌های اجتماعی بسیاری به دنبال دارد، زیرا نوجوانی که هنوز به سن بلوغ و قوه‌ی تشخیص کافی نرسیده، قادر نیست مسئولیت یک زندگی را بر دوش بگیرد. فقر فرهنگی، پایبندی به اصول و رعایت سنن قدیمی و سنتی توسط بسیاری از این خانواده‌ها باعث می‌شود تا دختران و پسران کم سن و سال گرفتار معضلات متعدد ناشی از ازدواج زودهنگام شوند. 

معاون پیشگیری از آسیب‎های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، ضمن گفت‌وگویی پیرامون این موضوع، گفته‌است: بر اساس آمارهای بین‌‎المللی از هر 3 دختر در  کشورهای در حال توسعه، یک نفر در سنین کودکی ازدواج می‌کند، به طوری که 700 میلیون نفر در جهان در سن کودکی ازدواج کرده‌اند و این آثار و پیامدهایی را به دنبال داشته است. او در ادامه با بیان اینکه، آمادگی برای ازدواج وقتی است که چهار بلوغ جنسی، عاطفی، اقتصادی و اجتماعی در فرد ایجاد شود، گفته است:

«میزان طلاق متأسفانه در ازدواج‎‌های زودرس بیشتر است و بیشترین آسیب را طفلی که از این ازدواج متولد شده است لمس خواهد کرد و به طور مستقیم آثار منفی (ازدواج زودرس) بروی بار می‌گردد.» 

براساس آمارها، تقریباً 20% از 500 هزار دختری که در سن پایین باردار شده‌اند بر اثر حاملگی و زایمان می‌میرند و همچنین آنهایی هم که موفق به تولد نوزادان خود می‌شوند به جهت اتلاف ذخایر بدنی، بچه‌های ناسالمی به دنیا می‌آورند. از جمله مشکلات این نوزادان: 1- نارس بودن 2- فلج مغزی 3- عقب‌ماندگی ذهنی است.

بنابراین جلوگیری از ازدواج‎‌های زودهنگام مادران، اقدامی در راستای پیشگیری از معلولیت ذهنی نوزادان است. به عنوان مثال: در یک پژوهش علمی، 110 کودک که از مادران کم سن به دنیا آمده بودند مورد بررسی قرار گرفتند؛ ضریب هوشی این کودکان از 40 تا 110 در نوسان بود و تعداد قابل توجهی از این کودکان دارای ضریب هوشی 70 به پایین بودند که عملا عقب مانده ذهنی تلقی می‌شوند. 

بارداری در سن قبل بلوغ، فاجعه‌بار است چرا که سیستم مربوطه در بدن، به‌قدر کافی رشد نکرده‌است و بارداری زودهنگام هم تأثیرات بسیار بدی برای مادر و هم در جنینی که در شکم مادر است، دارد. بیشتر جنین‌ها در این شرایط تکامل پیدا نمی‌کنند و کودکان نارس به دنیا آورده می‌شود. 

به نظر می‌رسدکه شناسایی سنی که در آن فرد قابلیت رویارویی با مسائل و مشکلات و درک آنها را داشته باشد ضروری به نظر می‌رسد تا بتوان از آثار و پیامدهای آن که ارتباط مستقیم با اجتماع دارد، جلوگیری کرد.

در پایان، به این هم اشاره کنیم که: اخیراً طرحی از جانب فراکسیون زنان مجلس در رابطه با افزایش سن ازدواج دختران مطرح شده است که ازدواج زیر سن 13 سال به هیچ عنوان انجام نشود و ازدواج در سنین 13 تا 15 سال نیز با شرایط خاص مثل تأیید پزشکی و... انجام پذیرد. در صورت تصویب این طرح، تا حدودی از ازدواج‌های زودرس و آثار عواقب آن می‌توان جلوگیری کرد. 

 *مهناز کاکایی