|
مقدمه
فلج مغزی حالتی است که بر اثر صدمه وارده به مغز به وجود می‌آید و با انواع
ناتوانی‌های عصبی ـ عضلانی آشکار می‌شود. پیدایش این ناتوانی‌ها با کنترل ناقص بر
روی حرکات ارادی همراه است. ضایعه‌ای که از صدمه‌ی وارده به مغز ناشی می‌شود، در
نرون‌های حرکتی فوقانی مخ و پایه‌ی مخ پدیدار می‌شود و بر کار دستگاه عصبی مرکزی
اثر می‌گذارد. تاکنون فلج مغزی غیر قابل علاج بوده است. با این وجود، این حالت
پذیرای درمان و تربیت است و می‌توان کارهای حرکتی آسیب‌دیده از بیماری را بهبود
بخشید. افزون بر این فلج مغزی پیش‌رونده نیست، یعنی میزان ضایعه افزایش نمی‌یابد.
از این رو وضعیت بیمار وخیم‌تر نمی‌شود و موجب مرگ نخواهد شد.
ویژگی مهم این بیماری آن است که بر رشد دستگاه مرکزی اعصاب تأثیرگذار است. میزان
تأثیر به میزان ضایعه و سنی که ضایعه در آن اتفاق افتد، شدیدتر خواهد شد. از این رو
به سبب این که حدود 90 درصد افراد در سن پایین و مابقی هنگام تولد یا قبل از تولد،
به فلج مغزی مبتلا می‌شوند، بیشتر قربانیان فلج مغزی معلولیت‌های چندگانه دارند.
امکان دارد فلج مغزی قبل از تولد، در خلال تولد یا در هر دوره‌ای از زندگی رخ دهد.
علت حدود 30 درصد از موارد فلج مغزی به دوران قبل از تولد باز می‌گردد، در حالی که
60 درصد به هنگام تولد و 10 درصد به دوره‌های بعد از تولد مربوط می‌شود. علل اصلی
بروز فلج مغزی قبل از تولد عبارت است از: بیماری‌های عفونی مادر مانند سرخجه،
سوخت‌وساز ناقص، مسمومیت (مواد سمی در خون) و کاهش اکسیژن. معمولا علت فلج مغزی
هنگام تولد بر اثر نرسیدن اکسیژن کافی یا ضربه‌ی وارد به سر است. در دوران بعد از
تولد، این بیماری به سبب آسیب‌دیدگی‌های شدید سر یا بیماری‌های عفونی مانند
آنسفالیت (التهاب مخ) یا مننژیت (التهاب پوشش مغز و نخاع) عارض می‌شود.
توصیه‌هایی برای خانواده‌ها
همه‌ی بیماران فلج مغزی حالت اسپاسم(گرفتگی) دارند. به همین علت اطرافیان بیمار،
والدین، پرستاران یا مددکاران می‌بایست اطلاعاتی برای کمک‌رسانی به بیمار داشته
باشند و باید از آموزش‌های کاردرمان، پزشک متخصص/ فیزیوتراپیست بهره بگیرند و در
نهایت جهت احیاء و توانبخشی مددجویان فلج مغزی به کار بندند. از این رو انجام
تکنیک‌های حرکات درمانی و اصلاحی برای انجام فعالیت‌های روزمره‌ی بیماران از قبیل
استحمام، تغذیه، توالت رفتن و نظافت، ضروری به نظر می‌رسد.
در پیشنهاداتی که برای حرکت درمانی و حرکت اصلاحی ارائه می‌شود، بسیار مهم است که
این تمرینات توسط فرد متخصص و بر اساس میزان آسیب‌دیدگی فرد انجام گیرد و به
خانواده در انجام این تمرینات آموزش لازم داده شود:
1- تمرینات تخصصی اندام‌های ضعیف‌شده به منظور تقویت و کشش
2- تمرینات تخصصی اندام‌های بالاتنه و پایین‌تنه (دست‌ها و پاها) به منظور
خون‌رسانی بهتر عروق و عضلات و ریلکسیشن بافت‌ها و مفاصل
3- استفاده از تمرینات تخصصی با کیسه‌ی آب گرم برای بافت‌های سفت‌شده و اسپاستیک
4- اجرای برخی حرکات اصلاحی جهت اصلاح دفورمیتمی‌های خاص بیماران مثل پای دوچرخه،
پدال و...
5- تقویت عضلات ضعیف‌شده در بیماران فلج مغزی برای سهولت در برنامه‌ی حرکت درمانی
منابع:
- تربیت بدنی و بازپروری برای رشد، سازگاری و بهبودی معلولان: دکتر هالیس اف. فیت ـ
ترجمه تقی منشی طوسی «گروه ترجمه‌ی بنیاد پژوهش‌های اسلامی»
گردآورنده: خانم اسپهبدی |