دیستروفی عضلانی دوشن، شایع‌ترین و شدیدترین نوع از بیماری‌های دیستروفی عضلانی و ژنتیکی است. از عوارض اصلی این بیماری تحلیل و نابودی عضله‌های حیاتی بدن است که در مواقع شدید نهایتا منجر به عدم توانایی در راه رفتن، 96% معلولیت، مشکلات تنفسی و رگ می‌شود. 

فراوانی دوشن 1 در 3500 کودک پسر است. به طور کلی علایم بیماری در 6 سالگی ظاهر می‌شود، گرچه در دوران نوزادی هم نمایان است. نوزاد موقع تولد کاملا سالم به نظر می‌رسد، ولی هنگامی که شروع به حرکت می‌کند، حتی زمانی که چهار دست و پا و یا سینه‌خیز می‌نماید حرکات او کندتر از هم‌سالان خود است و زود خسته می‌شود. هنگامی که به راه می‌افتد ضعف عضلانی به‌تدریج واضح‌تر می‌شود. بزرگ‌شدن غیر طبیعی عضلات ساق پا و ضعف خفیف تا متوسط عضلات ابتدای اندام تحتانی، به‌صورت راه‌رفتن اردک‌وار و عدم توانایی در برخاستن راحت از روی زمین تظاهر می‌کند. تحلیل عضلانی به‌صورتی است که در 8 سالگی ضعف عضله کاملا بارز می‌شود. این تحلیل عضلانی ابتدا از پاها و لگن شروع و باعث کاهش حجم و نابودی عضلات این ناحیه می‌شود و نهایتا دست، بازو و شانه را نیز درگیر می‌کند. 

حدودا در 10 سالگی بیمار توانایی راه‌رفتن را از دست می‌دهد و به ویلچر نیاز پیدا می‌کند. به علت رشد غیر طبیعی استخوان‌های ستون فقرات، ستون فقرات تغییر شکل پیدا می‌کند. پیشرفت بیماری در مواقع شدید نهایتا با مشکلات تنفسی و مرگ همراه خواهد بود.

 

کاردرمانگران از متخصصانی هستند که می‌توانند در روند درمان و بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به دیستروفی عضلانی نقش مفید و مهمی داشته باشند.

براساس روند مشخص بیماری، سه مرحله‌ی مشخص برای اقداماتی که باید توسط کاردرمان انجام شود در نظر گرفته می‌شود.

 

مرحله‌ی اول: از زمان تشخیص بیماری تا زمانی که فرد در بالارفتن از پله، دچار مشکل می‌شود.

مرحله‌ی دوم: از زمانی که فرد در راه‌رفتن دچار مشکل می‌شود و برای جابه‌جایی در بیرون از منزل از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌کند.

مرحله‌ی سوم: فرد برای جابه‌جایی در داخل و خارج از منزل از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌کند.

 

در مرحله‌ی اول تمرینات کششی، حرکتی و استفاده از اسپلینت splint (وسیله‌ای برای فرم‌دادن به اندام و قراردادن آن در الگوی صحیح) داده می‌شود. اگر کودک که در سن مدرسه باشد، مورد ارزیابی قرار گرفته و برای آنها سطح کار زاویه‌دار با زاویه‌ی مناسب برای افزایش ثبات داده می‌شود. در بازدید کاردرمان از منزل، ارگونومی محیط مانند استفاده از محافظ برای دستشویی و حمام و... در نظر گرفته می‌شود. 

در مرحله‌‌ی دوم تمرینات حرکتی، کششی و استفاده از splint ادامه پیدا می‌کند و علاوه‌بر آنها، به‌منظور جلوگیری از خستگی زیاد برای جابه‌جایی از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌شود که نوع صندلی چرخ‌دار، آموزش جابه‌جایی از صندلی چرخ‌دار به تخت‌خواب و صندلی و... سوار و پیاده‌شدن و جابه‌جایی آن بر روی سطوح مختلف توسط کار درمان انتخاب و آموزش داده می‌شوند.

در مرحله‌ی سوم: تمرینات فوق دنبال می‌شود و چون معمولا در افراد مبتلا به بیماری دوشن انحراف ستون فقرات به وجود می‌آید (اسکولیوز) و این بدشکلی منجر به کاهش حجم قفسه‌ی سینه می‌شود، نیاز به جراحی وجود دارد که کاردرمان باید نسبت به تهیه‌ی وسایل کمکی مورد نیاز پس از عمل حساس و دقیق باشد و همه‌ی وسایل کمکی مورد نیاز باید پیش از انجام جراحی تهیه شود. بروز انحراف در ستون مهره‌ها، پشت‌درد را افزایش می‌دهد که آموزش حفظ راستای صحیح بدن، میزان تکیه دادن به عقب، وضعیت لگن و ... مهم است. صندلی چرخ‌دار در این مرحله باید الکتریکی باشد تا بیمار بتواند به تنهایی وضعیت نشستن خود را تنظیم کند. در این مرحله چون فرد نمی‌تواند از حرکات دست خود استفاده کند، وسیله‌ی‌ کمکی بسیار مناسبی است و ورزشی که برای این کودکان در مرحله‌ی سوم پیشنهاد می‌شود، مفید خواهد بود. 

1- occupational therapy for children, case – swith. Jean 2005

2- muscular dystrophy campaign at www.muscular. Dystrophy.org